باحضور مسوولان شهرداری تهران و همچنین مدیران وزارت فناوری اطلاعات

برگزار شد. در این جشنواره پروژه شهر مجازی تهران و تعدادی از ساب

پرتال‌های شهر تهران معرفی شد.

پیشرفت کشور معرفی کرد. به اعتقاد وی، شهر مجازی این امکان را به مدیران

شهر می‌دهد تا با استفاده از تجهیزات و امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات

خدمات پیشرفته‌ای را به شهروندان ارائه کنند.قالیباف در ادامه به رویکرد

شهر مجازی به عنوان یک واحد مدیریتی اشاره کرد و افزود: «سالانه بیش از

۴۰۰هزار خودرو در کشور تولید می‌شود، اگر در نظر بگیریم که تمامی امکانات

و سرمایه لازم برای این میزان تولید وجود دارد باید این نکته را نیز در

نظر گرفت که آیا در کنار این امکانات زیرساخت‌های لازم نیز فراهم است،

قطعا جواب منفی خواهد بود. مدیریت کردن شهر به شیوه بیست سال پیش دیگر

قابل اجرا نیست و مدیران باید این واقعیت را بپذیرند یا در غیر این صورت

پست خود را به مدیران جدید با رویکرد جدید واگذار کنند.» به اعتقاد

قالیباف اگر به دنبال توزیع عدالت، کرامات انسانی، حقوق شهروندی، دقت،

صحت، سرعت، صرف انرژی و… هستیم به ناگزیر باید از ابزار و امکانات حوزه

آی تی کشور استفاده کنیم تا بتوانیم همچون کشورهای دیگر فعال در این حوزه

قدم برداریم. به گفته قالیباف اگر ما نتوانیم عقب افتادگی‌های خود در حوزه

فناوری اطلاعات و ارتباطات را جبران کنیم، کشور به عقب ماندگی از نوع نوری

دچار می‌شود که این شرایط به هیچ وجه قابل جبران نیست.

آی‌تی در خدمت آسایش شهروندان در این جلسه همچنین دکتر سعید رضا عاملی،

مسوول پروژه مطالعاتی شهر مجازی تهران به ۱۷هزار ساعت فعالیت مسوولان طی

هشت ماه گذشته روی این پروژه اشاره کرد و گفت: «این پروژه با همکاری

گروه‌های مختلفی از حوزه‌هایی چون نرم‌افزار، تکنولوژی اطلاعات، ارتباطات،

مطالعات دینی، رسانه و … انجام شده است و فعالیت این افراد روی این

پروژه شبانه‌روزی بوده است.»وی افزود: «هدف اصلی در شهر مجازی، سلامت

انسان و سلامت طبیعت است. اگر ارزشی به این موضوع نگاه شود، بحث تعالی

انسان و طبیعت به عنوان نقطه مورد توجه در شهر مجازی رخ نمایان می‌کند.»

را برای شهروندان فراهم کند. شهر مجازی از خصلت‌های نظام‌مند بودن، دسترسی

آسان به خدمات، فراگیری خدمات شهری و به نوعی غیرمرکزی کردن خدمات شهری به

همراه چندرسانه‌ای بودن و توجه به تنوع قومی و دینی است. شاید اگر جایی

باشد که در آن بتوان برنامه یا خدمتی را به طور صد درصد دنبال و اعمال

کرد، فضای مجازی باشد؛ چراکه این شهر مبتنی بر نظام الگوریتمی و نظام

برنامه‌ریزی است.»

گرفته شده است.عاملی در پایان به خروجی‌ها و نیازهای به وجود آمده یک شهر

مجازی اشاره کرد و گفت: «آنچه که در حال حاضر وجود فضایی به نام فضای

مجازی را در زندگی حال ضروری نشان می‌دهد مواردی چون عدم دسترسی سریع به

امکانات و خدمات، فرسایش منابع در فعالیت‌های غیرضروری، ترافیک و تراکم

شدید، اتلاف زمان در انجام امور، سرمایه‌گذاری‌های منتهی به تخریب

محیط‌زیست، آلودگی هوا و … است. در واقع به وجود آمدن فضای مجازی تا حد

زیادی از به وقوع‌ پیوستن این عوامل جلوگیری می‌کند.»

از زبان مسوولان کشور شنیده شده است. شهر مجازی شهری است که تمام

ظرفیت‌های آن امکان تبدیل به فرآیند اطلاعاتی را داشته باشد و بتواند به

فضای مجازی منتقل شود. خط‌مشی شهر مجازی درباره موضوع ترددهای بین شهری به

این صورت است که آیا امکان انتقال به فضای مجازی را دارد و آیا این

فرآیندها با چند کلیک ماوس امکان‌پذیر است؟ پدید آمدن شهر مجازی با انواع

گوناگون، ازجمله مهم‌ترین اقداماتی است که درچند سال اخیر توسط دولت‌ها یا

شهرداری‌های مهم دنیا صورت پذیرفته است. ایران نیز به عنوان کشوری که قصد

دارد در یک چشم‌انداز ۲۰ساله حرف اول را در منطقه بزند، چند سالی است که

کار مطالعاتی را روی شهر مجازی آغاز کرده است. از جمله فعالیت‌های انجام

شده در این زمینه، می‌توان به همکاری شهرداری تهران و دانشگاه تهران اشاره

کرد که پروژه‌ای را تحت عنوان «شهرمجازی تهران» پیگیری می‌کنند. دکترسعید

رضا عاملی، دانشیارگروه ارتباطات دانشگاه تهران و مسوول پروژه‌ مطالعاتی

شهرمجازی تهران، درتعریف مفهوم شهر مجازی می‌گوید: «شهرمجازی یعنی انتقال

عملکرد اداری، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و … شهر به فضای مجازی در غالب

ارئه خدمات شهری و همچنین حوزه‌های مرتبط با نیازهای اجتماعی فرهنگی

جامعه. یعنی تمامی خدماتی که تا قبل از این به صورت فیزیکی و با حضور فرد

در اداره یا سازمان صورت می‌گرفت با راه اندازی شهر مجازی از طریق خدمات

مجازی این شهر انجام می‌گیرد.» وی در ادامه در معرفی پروژه شهر مجازی

تهران چنین اظهار می‌دارد: «مطالعات مقدماتی شهرمجازی تهران به منظور

تعیین سیاست‌های کلانشهر، برنامه‌های راهبردی، تعریف دقیق برنامه عمل شهر،

خدمات شهر، یعنی تعریف برنامه‌های لایه‌های مختلف شهر مجازی تهران که ۶۸

لایحه اساسی دارد در حال حاضر انجام شده است. در کل مطالعات این پروژه

تاکنون تمام شده است. از خروجی این مطالعه ابتدا تهیه یک گزارش جامع از

اسناد مرتبط با شهرهای مجازی دنیا است. در حال حاضر بیش از ده هزار صفحه

سند و پژوهش‌های انجام شده دراین زمینه را بررسی کردیم،همچنین خروجی‌هایی

که می‌تواند به برنامه عمل شهرمجازی تهران کمک کند نیز استخراج شده است.»

بنا براظهارات عاملی، گروه فعال در پروژه طراحی الگوی مناسب برای شهر

مجازی تهران در یکی از قدم‌های خود، مجموعه‌ای از اسناد این حوزه را با

حجم بیش از ده‌هزار صفحه، از منابعی چون اتحادیه‌ اروپا، سازمان ملل،

سازمان‌های مرتبط با دولت آمریکا و منابع دیگر جمع‌آوری کرده، مورد بررسی

و تجزیه و تحلیل قرار داد تا طرح اختصاصی شهر مجازی تهران را بر پایه‌

مستحکمی از ادبیات و تجربیات موجود در این حوزه قرار دهد.

امکانات و شهر مجازی
مسوول پروژه‌ مطالعاتی شهرمجازی تهران، در خصوص مراحل طی شده برای انجام این

پروژه می‌گوید: «برنامه عمل این پروژه در یک فازبندی پنج دوره ای تنظیم

شده است که این دوره می‌تواند یک سال کاری، شش‌ماه یا سه‌ماه باشد. ما

زمان دقیق این که هر دوره این پروژه چقدر طول می‌کشد، مشخص نکرده‌ایم؛ چرا

که شهرمجازی نیاز به وجود الزمات و امکانات خاصی دارد.» به گفته عاملی،

«یکی از زیرساخت‌های اساسی شهر مجازی آمادگی الکترونیک شهر، پهنای باند

مناسب و دیگر خدمات الکترونیکی است.» با توجه به این گفته‌ها و بررسی

شرایط حاکم بر صنعت آی‌تی ایران می‌توان این شک را داشت که این پروژه

امکان عملیاتی شدن ندارد؛ چرا که کشور ما نه از نظر پهنای باند وضعیت

مناسبی دارد و نه اینکه خدمات الکترونیک به صورت گسترده در کشور به اجرا

درمی‌آید، اما عاملی این شک را بی‌مورد می‌داند و می‌افزاید: «خدمات

اینترنتی از یک حداقلی شروع می‌شود تا به یک حداکثر مطلوبی برسد. به نظر

من، ما در شرایطی هستیم که بتوانیم ازیک شرایط حداقلی بهره ببریم. یعنی

می‌توانیم یک سری از خدمات ضروری شهر را از طریق شهر مجازی ارائه دهیم که

از میان این خدمات می‌توان به سطح خدمات اطلاعاتی، ایجاد سطح فرآیندهای

تراکنشی (یعنی نقل انتقال کاری در آن صورت بگیرد) و به وجود آوردن فضای

تعاملی قوی اشاره کرد. در واقع این فضای تعاملی از پاسخ‌گویی به یک ایمیل

شروع می‌شود و به تعامل چهره به چهره از طریق فضای مجازی ختم می‌شود.

بنابراین تا زمانی که ما با این فضا درگیرنشویم، مشکلات فنی آن نیز حل

نمی‌شود.»براساس گزارش‌های به دست آمده ٧٠‌درصد از رفت و آمدهای درون شهری

ایرانیان در حال حاضر صرفا برای کسب اطلاعات در مورد خدمات مختلف صورت می

گیرد که نتیجه این رفت و آمدها افزایش ترافیک، آلودگی هوا، هزینه سوخت و

افزایش تصادفات است. این درحالی است که در شهرهایی مانند سئول در چارچوب

پروژه‌هایی مثل شهر الکترونیک بیش از ۵٠٠ خدمت به صورت آنلاین به شهروندان

ارائه می شود. در همین زمینه و در توضیح خدمات و امکاناتی که شهرمجازی

تهران برای شهروندان می‌تواند به ارمغان داشته باشد، عاملی می‌گوید: «تمام

مراجعاتی که ما به ادارات و سازمان‌ها برای انجام امور اداری داریم قابل

انتقال به این فضا است. در حال حاضر در این شهر۱۹۶۰ نوع خدمات الکترونیکی

پیش‌بینی شده است که ممکن است به این خدمات اضافه هم شود. در کل تمام امور

تکرارشونده ما مثل مراجعه به بانک، اداره پست، خرید افراد و… از طریق

این شهر انجام می‌شود.» شاید در حال حاضر سوالی که در ذهن بسیاری از ما به

وجود می‌آید، این باشد که آیا هم اکنون سازمان‌ها و ادرات شهر تهران امکان

ارائه خدمات در این شهر مجازی را به کاربران خود دارند؟ مسوول پروژه‌

مطالعاتی شهرمجازی تهران، در پاسخ به این سوال می‌گوید: «همان طورکه قبلا

هم ذکر کرده‌ام تمامی کارهای مطالعاتی برای انجام این پروژه صورت گرفته

است و ما مطالعات این کار را انجام داده‌ایم. در درجه اول هم این مطالعات

ظرفیت شهرداری تهران را نشانه گرفته است؛ یعنی مناطق و سازمان‌های وابسته

به شهرداری تهران در نظر گرفته شده است. علت این تصمیم هم این است که بخش

عمده‌ای از خدمات شهر از طریق شهرداری صورت می‌گیرد. همچنین به مرور زمان

آن خدماتی که از دایره تشکیلات شهرداری خارج ولی مربوط به خدمات شهر است،

باید داخل این شهر قرار گیرد که اگر این کار انجام شود خیلی از مراجعات به

سازمان‌های مرتبط کاهش پیدا می‌کند.»
هدف راه‌اندازی شهر مجازی
براساس گزارش‌های به دست آمده استفاده از شهر مجازی ویژ‌گی‌ها و کارآیی‌هایی چون

کاهش آلودگی، کاهش ترافیک، رفاه شهروندان، جلوگیری از تخریب محیط زیست

و… را به دنبال دارد. بنا بر اظهارات مسوولان این پروژه هدف اصلی شهر

مجازی تهران انسان و طبیعت است؛ یعنی این شهر خدمات آسان را در اختیار

انسان قرار می‌دهد و حفظ طبیعت را به عنوان یک هدف اساسی دنبال می‌کند.

عاملی در توضیح اهداف شهرمجازی می‌گوید: «در شهر تهران براساس مطالعات

سال۸۶ بیش از ۱۲میلیون تردد بین شهری وجود داشته که این میزان می‌تواند در

حال حاضر نزدیک به ۱۸ میلیون باشد. در واقع بخش عظیمی از این ترددها به

خاطر دریافت خدمات ابتدایی است که می‌توان این خدمات ابتدایی را به شهری

به نام شهر مجازی منتقل کرد تا این تردد‌ها کاهش پیدا کند.»بنا بر اظهارات

طراحان شهرمجازی تهران، قرار نیست که تمامی خدمات شهرفیزیکی از طریق این

شهر به شهروندان ارائه شود، بلکه خدمات در شهر مجازی براساس اولویت‌هایی

که یک شهر دارد به شهروندان ارائه داده می‌شود. در واقع شهر مجازی تابعی

از واقعیت‌ها هستند و از الگوی خاصی پیروی نمی‌کنند. به طور کلی شهرمجازی

تهران با توجه به نیازها و ایده‌آل‌های شهروندان تهرانی در خصوص ارتباط با

ادارات، بررسی ضریب سلامت اجتماعی، اعلام نیاز کاربران و مدیران و …

پایه ریزی شده است.